Słuchasz swojego malucha, a on zamiast /wanna/ mówi /hanna/? lub zamiast /woda/ z radością wybrzmiewa /foda/ ? W tym wpisie dowiesz się, w jaki sposób przygotować się, aby wywołać głoskę /w/ oraz jakie metody zastosować, kiedy głoska jest zastępowana innymi.
Jak wygląda prawidłowa artykulacja głoski w?
PAMIĘTAJ! Głoska w jest głoską szczelinową, wargowo-zębową, dźwięczną, twardą i ustną.
| Miejsce artykulacji | wargowo-zębowa |
| Sposób artykulacji | szczelinowa |
| Udział więzadeł głosowych | dźwięczna |
| Ze względu na obecność itowości | twarda |
| Ze względu na udział rezonatora nosowego | ustna |
PAMIĘTAJ! Głoska w pojawia się w mowie dziecka między 2 a 3 rokiem życia.
Co dzieje się z naszą buzią podczas wymawiania głoski /w/?
- Kiedy wymawiamy głoskę /w/ nasz język przyjmuje pozycję obojętną, uznajemy, że w czasie artykulacji układ masy języka jest płaski, a więc nie ma on powierzchni stycznej z dziąsłami, czy podniebieniem. Dostęp do jamy nosowej jest ograniczony przez podniebienie miękkie i języczek podniebienny. W miejscu zbliżenia górnych siekaczy z wargą dolną tworzy się szczelina, przez którą przechodzi fala głosowa. Specyficzny kształt przyjmują wargi: warga dolna staje się delikatnie spłaszczona i ściągnięta, a kąciki ust zaciskają się. W czasie artykulacji głoski /w/ drgają wiązadła głosowe, z tego też względu jest ona głoską dźwięczną.
Zaburzenia głoski /w/.
Zdarza się, że mowie dziecka głoska /w/ jest opuszczana, zastępowana inną głoską lub deformowana. Najczęściej do gabinetu logopedy zgłaszają się dzieci, które głoskę /w/ realizują jako głoskę /p/ lub /b/. Nierzadko w miejscu głoski /w/ wstępuje głoska /ch/ przez co woda brzmi jak /choda/, a /wujek/ jest hmmm no właśnie … 🙂 Może być również tak, że głoska /w/ jest zastępowana głoską /ł/, wówczas zamiast /dwa/ mamy /dła/. Każda taka zamiana głosek, powinna zostać zbadana i skonsultowana przez logopedę!
Zanim rozpoczniemy pracę nad tym, aby wywołać głoskę /w/, należy przeanalizować możliwe przyczyny wadliwej artykulacji. W związku z tym konieczne jest:
- sprawdzenie, czy dziecko nie ma wady słuchu,
- uzyskanie odpowiedzi na pytanie, czy u pacjenta nie występują zaburzenia słuchu fonematycznego,
- dokonanie oceny, czy nie występują uszkodzenia anatomiczne języka i warg,
- sprawdzenie, czy pacjent nie ma uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego,
- sprawdzenie, czy nie występują wady zgryzu,
- dokonanie oceny napięcia mięśniowego,
- sprawdzenie, czy w środowisku dziecka nie występują nieprawidłowe wzorce artykulacyjne.
Przygotowanie do tego, by wywołać głoskę /w/.
Zestaw ćwiczeń przygotowujących do wywołania głoski [w]
Jako, że duży udział w artykulacji głoski /w/ mają wargi i górne zęby przygotowując się do jej wywołania warto rozpocząć od ćwiczeń właśnie tych części jamy ustnej.
- Zabawa w chomika. Chwytamy dolną wargę górnymi zębami i delikatnie przygryzamy, przytrzymujemy.
- Całuski zajączka – przesuwamy wargi w prawo i w lewo.
- Posyłamy całusy.
- Wprowadź ćwiczenia oddechowe! Dmuchanie baniek mydlanych, zdmuchiwanie płomyka świecy, dmuchanie na piórka, kawałek wąskiego papieru przyłożony do dolnej wargi. Pamiętaj, aby podczas ćwiczeń oddechowych / dmuchania przystawiać dłoń dziecka do ust, aby mógł on wyczuć wychodzący prąd powietrza.
- Wykorzystaj wyrażenia dźwiękonaśladowcze! Naśladujemy motor, samolot, kosiarkę.
- Nie zapomnij o prowadzeniu ćwiczeń słuchu fonemowego, w tym różnicowania głosek opozycyjnych /w/ oraz /f/.
Jak wywołać głoskę /w/?
Wywołanie normatywnie brzmiącej głoski /w/ jest raczej rzeczą łatwą. Wystarczy zaprezentować pacjentowi prawidłowy układ artykulatorów. Maluchy najłatwiej uczą się przez zabawę, dlatego na tym etapie warto wprowadzić historyjkę, bajkę która ułatwi dzieciom zapamiętanie prawidłowej wymowy. Może to być bajka o plującej papudze: nasze usta i zęby to dziób papugi, kiedy mówimy /w/ papuga „wyrzuca” z siebie powietrze przez dziób. Świetnym pomysłem może być również zabawa w uruchamianie motoru/traktora/auta. Wsiadamy do samochodu, zapinamy pasy- zęby na dolną wargę, przekręcamy kluczyk w stacyjce i dmuchamy na zęby, uruchamiając silnik – struny głosowe. Ważne, aby w czasie wywoływania głoski dźwięcznej, jaką jest głoska /w/ uświadomić dziecku udział więzadeł głosowych, a więc w czasie artykulacji głoski przykładamy jego dłoń do naszej krtani, która wibruje.
Inne metody:
- 1. Przysuwanie palcem wskazującym dolnej wargi do powierzchni krańcowej górnych siekaczy podczas przedłużonej artykulacji samogłoski /u/.
- 2. Kiedy dziecko realizuję głoskę /w/ bezdźwięcznie jako /f/ rozpoczynamy od wymawiania przedłużonego /u/ z równoczesnym rozciąganiem kącików ust. Następnie polecamy wypowiadanie uuuwa, uuuwo, uuuwe, uuuwu, uuuwy.
- 3. Zastosujmy gesty wizualizacyjne, np: Palec wskazujący i kciuk prawej dłoni umieszczamy w środkowej części dolnej wargi i szybkim ruchem naśladujemy wyciąganie gumy do żucia [za: J. Cieszyńska, Metody wywoływania głosek]
A Ty jakie znasz skuteczne sposoby wywoływania głoski /w/? Podziel się swoim terapeutycznym doświadczeniem w komentarzu. Zachęcam Cię również do zapoznania się z moim wcześniejszym artykułem dotyczącym terapii głoski sz.
