„Moje dziecko sepleni.” Takie słowa często padają z ust rodziców, którzy obserwując nieprawidłową artykulację swojego dziecka zgłaszają się po pomoc do logopedy. Jednak pojęcie „seplenienie” w tym wypadku jest bardzo szerokie. Zadaniem logopedy jest ocenić na czym ono dokładnie polega i jakie głoski są realizowane nieprawidłowo. W tym artykule dowiesz się, jak wywołać głoskę s.
Spis treści
Czym jest seplenienie?
Najogólniej można powiedzieć, że z seplenieniem mamy do czynienia wówczas, gdy pacjent nieprawidłowo wymawia głoski dentalizowane. Głoskami dentalizowanymi nazywamy takie głoski, których artykulacja wymaga zbliżenia czubka języka do zębów. Dotyczy to głosek: s, z, c, dz (szereg syczący), sz, ż, cz, dż (szereg szumiący), ś, ź, ć, dź (szereg ciszący).
Rodzajów seplenienia jest kilka. Możemy mówić między innymi o seplenieniu międzyzębowym, które jest obecnie najczęściej występującą wadą wymowy na świecie. Innym rodzajem seplenienia jest seplenienie boczne. Rzadziej występuje seplenienie wargowe, krtaniowe, czy seplenienie gardłowe.
W tym wpisie jednak chciałabym poruszyć kwestie związane z nieprawidłową artykulacją głoski s.
Przystępując do pracy z pacjentem, należy rozpocząć od dokonania głębokiego wywiadu i ustalenia przyczyny nieprawidłowej wymowy. Ważna w tym kontekście jest również obserwacja ruchów narządów artykulacyjnych, ocena ich pracy w trakcie wymawiania głosek. Kiedy logopeda pozna przyczynę wady wymowy powinien dążyć do jak najszybszej eliminacji nieprawidłowych nawyków. Należy wspomóc pacjenta w nauce prawidłowej wymowy poprzez odpowiednio zaplanowaną terapię logopedyczną.
Zobacz naszą listę wyrazową dla głoski S!
Jak wygląda prawidłowa wymowa głoski s?
PAMIĘTAJ! Głoska s jest głoską szczelinową, przedniojęzykowo- zębową, bezdźwięczną, twardą, ustną.
| Miejsce artykulacji | przedniojęzykowo- zębowa |
| Sposób artykulacji | szczelinowa |
| Udział więzadeł głosowych | bezdźwięczna |
| Ze względu na obecność itowości | twarda |
| Ze względu na udział rezonatora nosowego | ustna |
| Ze względu na trwanie w czasie | trwała |
- Język leży płasko na dole jamy ustnej, tak jak przy dmuchaniu. Jego czubek dotyka dolnych siekaczy, a boki wznoszą się do góry. Boki języka przylegają do wewnętrznej części zębów i dziąseł górnych tworząc rynienkę.
- Zęby są zbliżone do siebie, w ten sposób, że górne siekacze nieznacznie zachodzą na dolne.
- Wargi delikatnie rozchylają się, są szerokie, rozciągnięte jak przy przesadnym mówieniu iiiii, lub uśmiechu, nieznacznie cofnięte kąciki ust.
- Powietrze wydostaje się wąskim strumieniem. Biegnąc przez rynienkę na środku języka, aż do szczeliny, którą tworzą zęby i czubek języka. Efekt syczenia jest wzmocniony przez tarcie powietrza o krawędzie siekaczy.
- Wiązadła głosowe nie drgają (głoska bezdźwięczna).
Przygotowanie do wywołania głoski s:
- rozciągamy wargi i wypowiadamy eeee
- język leży za dolnymi zębami , zęby zbliżamy do siebie , utrzymując podany układ ust
- przed lustrem wypowiadamy sssssss-eeeeee
-
Lista Wyrazowa. Głoska Sz15.00 zł -
Lista Wyrazowa. Głoska S12.00 zł -
Lista wyrazowa. Głoska Z15.00 zł
Jak wywołać głoskę s:
Rozpoczynamy od wyjaśnienia pacjentowi ułożenia narządów artykulacyjnych tego, jak powstaje głoska s. Dla przypomnienia: język leży za dolnymi zębami, tworząc rynienkę (jak podczas dmuchania), wargi rozchylają się w łagodny uśmiech. Podczas demonstrowania brzmienia głoski „s” przykładamy wewnętrzną stronę dłoni ćwiczącego do naszych warg. Pokazujemy w ten sposób, że strumień wydychanego powietrza trzeba kierować środkiem ust. Prosimy dziecko o powtórzenie naszych czynności. Prosimy, aby dziecko zbliżyło język do dolnych siekaczy i tam oparło czubek języka. Następnie lekko rozchyliło usta, jak przy uśmiechu i dmuchnęło na palec, pasek papieru lub bibuły. W terapii warto zastosować podręczny słowniczek wyrazowy dla głoski S.
1. Najlepiej rozpocząć od ćwiczeń w kierowaniu strumienia powietrza wprost na dany przedmiot. Czynimy to, próbując przejść od dmuchania na dany przedmiot do dmuchania z równoczesnym układaniem ust do uśmiechu, aż po wybrzmienie głoski„s”. Należy pamiętać, że ćwiczenie to powinno zostać wykonane, przy niezmienionym położeniu narządów mowy,
2. Podczas wywoływania głoski s logopedzi bardzo często posługują się nicią dentystyczną, którą należy założyć na dolne siekacze (często tworząc po środku supełek), a następnie poprosić pacjenta, aby dotykał czubkiem języka nitki (supełka) w czasie wymawiania„s”. Można też używając nitki polecić dziecku, aby wymawiając „t” znalazło czubkiem języka supełek nitki, zbliżyło zęby i z uśmiechem przedłużało tę głoskę. Po kilku próbach prosimy, aby spółgłoskę „t” artykułowało bardzo słabo, aż w końcu tylko o niej myślało. W ten sposób cały akcent przeniesie się na „s”,
3. W przypadku, kiedy nasz pacjent nie potrafi ułożyć boków języka w rynienkę możemy posłużyć się na przykład słomką do napojów. Pomocny może okazać się również, słony paluszek, odpowiednio zabezpieczona wykałaczka lub patyczek szaszłykowy. Przedmioty te ułożone na środku języka, pomiędzy siekaczami, będą go dociskać. W ten sposób utworzy się rowek, przez który powinno przechodzić powietrze.
4. Dużym powodzeniem, w przypadku młodszych pacjentów, cieszą się zabawy z wykorzystaniem ćwiczeń dźwiękonaśladowczych. Możemy naśladować węża, który syczy (sssss), powietrze uciekające z balonu (pssss) i wiele, wiele innych. Można również podjąć próby gwizdania z językiem opartym o dolne zęby,
5. Inny sposób polega na tym, aby wypowiedzieć samogłoskę „a” z szeroko otwartymi ustami. Następnie należy stopniowo unosić żuchwę i zbliżać do siebie zęby (uzyskamy wówczas sylabę as),
6. Można wypowiadać przedłużone „e” i zbliżać zęby do siebie, by osiągnąć „s”,
7. Można wykorzystać metodę przekształceń artykulacyjnych. Polega ona na przedłużonym wymawianiu „f” z równoczesnym odsuwaniem palcami dolnej wargi od górnych siekaczy. Można polecić dziecku, aby podczas wymawiania przedłużonego dźwięku „f” stopniowo zbliżało do siebie siekacze i wyszczerzało zęby. Równocześnie logopeda odciąga kąciki warg,
8. Innym sposobem przekształceń jest wybrzmiewanie „t”, delikatnie i z przedłużeniem, równocześnie zbliżając siekacze i cofając kąciki warg (uśmiech). Przedłużanie jej pozwala uzyskać „c”, a następnie „s”,
9. Jeśli dziecko potrafi prawidłowo wymówić głoskę „z” możemy poprzez jej ciche wypowiadanie uzyskać głoskę „s”.
W kolejnym wpisie przedstawię kilka moich pomysłów na zabawy, które pomagają mi w terapii głoski s. Do usłyszenia.
Pedagog społeczno-opiekuńczy, pedagog specjalny-specjalista wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, terapeuta ręki oraz dyplomowany logopeda. Twórca kreatywnych pomocy logopedycznych w sklepie Mówikowo. Dowiedz się o mnie więcej!
