Logopedia jest nauką interdyscyplinarną, co to znaczy? Znaczy to, że czerpie wiedzę z różnych dziedzin naukowych, przede wszystkim medycyny, psychologii, pedagogiki i wielu innych. Rozpoczynając swoją przygodę z logopedią, a więc już w trakcie studiów logopedycznych, spotykamy się z koniecznością opanowania podstawowych terminów, zasad i schematów postępowania oraz metod pracy, którymi kierują się logopedzi w swoich działaniach. W tym artykule przedstawiam listę książek dla logopedy, które przydadzą się na początku przygody z logopedią.

Spis treści

Literatura logopedyczna – w jakie książki warto zaopatrzyć się na początek?

Przeglądając popularne fora logopedyczne często spotykam się z pytaniami w stylu: „Jaką literaturę polecacie na początku logopedycznej przygody”, „Co warto przeczytać”, „Jakie jest logopedyczne must have wśród publikacji naukowych?”. Te i tym podobne pytania zadają osoby, które dopiero rozpoczynają swoją karierę i chcą zgłębić się w logopedii i jej tajemnicach. Wychodząc naprzeciw tym pytaniom postanowiłam zrobić listę pozycji, z którymi każdy przyszły logopeda powinien się zaprzyjaźnić. Są to pozycje ogólne, traktujące o logopedii jako dziedzinie nauki, zawierające podstawową wiedzę logopedyczną. Książki dotyczące poszczególnych zaburzeń będę opisywać w kolejnych postach.

Anatomia dla logopedów? Każdy logopeda podejmujący się pracy z pacjentem w pierwszej kolejności powinien szczegółowo zapoznać się z dobrym atlasem anatomicznym, dlatego, że punktem wyjścia wszelkich oddziaływań terapeutycznych powinna być znajomość anatomii, w szczególności anatomii twarzy. Dla przykładu zamieszczam zdjęcie Atlasu Anatomii Nettera. Bardziej kreatywni mogą przyjemnie spędzić czas na kolorowaniu atlasu anatomii 🙂

Na początek Biblia każdego logopedy, a więc „Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego” pod red. S. Grabiasa, J. Panasiuk, T. Woźniaka

Jest to podręcznik akademicki składający się z pięciu rozdziałów, w którym poszczególni autorzy charakteryzują różne zaburzenia komunikacyjne. Jak wskazuje tytuł publikacji zawiera ona standardy postępowania w przypadku różnych problemów logopedycznych. Mamy tutaj artykuły dotyczące chociażby dyslalii, oligofazji, opóźnienia rozwoju mowy, czy też dysleksji rozwojowej. Każdy problem logopedyczny został szczegółowo zdefiniowany, określone zostały jego przyczyny, główne objawy, a także dokonano opisu kryteriów diagnostycznych oraz planów terapii. Dla osób, które dopiero wchodzą na ścieżkę zawodu logopedy książka ta będzie pomocna w zapoznaniu się z głównymi kierunkami działań terapeutycznych. Zawarte w książce artykuły prowadzą nas krok po kroku przez proces diagnostyczny zaburzenia, by następnie wskazać możliwe rozwiązania terapeutyczne. Wskazują co jest normą, a co patologią, pokazują na co zwrócić uwagę w kontakcie z pacjentem, co powinno nas zaniepokoić, jakie kroki podjąć by pomóc w rozwiązaniu problemu. Jest to bez wątpienia must have każdego logopedy, choć jej gabaryty mogą trochę przerażać sądzę, że warto się z tą pozycją bliżej zaznajomić.

Idąc dalej chciałabym przedstawić publikację „Wczesna interwencja logopedyczna” pod red. K. Kaczorowskiej-Bray oraz S. Milewskiego.

Ta pozycja również nie należy do najcieńszych, ale bez wątpienia stanowi kompendium wiedzy logopedycznej. Mamy tutaj 27 rozdziałów, których autorami są znakomici polscy badacze, doświadczeni i cenieni logopedzi, zawartych w 3 częściach. Część pierwsza zatytułowana „Dziecko zagrożone nieprawidłowościami w rozwoju mowy i języka” dotyka problemów w nabywaniu mowy, opisuje etiologię zaburzeń rozwojowych oraz problemów neurologicznych u dzieci. W tej części znajdziemy chociażby opis metod aktywizacji mowy w pierwszych latach życia, przeczytamy o neurologicznych uwarunkowaniach rozwoju mowy, czy też zgłębimy wiedzę w zakresie różnicowania SLI i afazji. Kolejna część tej książki dotyczy podstaw wczesnej interwencji logopedycznej i dowiemy się z niej jaki działania z zakresu wczesnej interwencji należy podejmować w przypadku:

  • wcześniaków,
  • dzieci z rozszczepem wargi i podniebienia,
  • dzieci z zaburzeniami funkcji prymarnych,
  • czy też pacjentów z mózgowym porażeniem dziecięcym.

W dalszej części autorzy charakteryzują pracę terapeutyczną z dziećmi z wyzwaniami rozwojowymi przedstawiając kilka metod, m.in. koncepcję Castillo Moralesa, Metodę NDT-Bobath, oraz metodę Vojty. Publikację kończą rozważania na temat współpracy terapeuty z rodziną dziecka z zaburzeniami rozwojowymi.

Publikacja dotyka szeregu rozmaitych problemów logopedycznych, dokładnie je opisuje i wskazuje sposoby postępowania terapeutycznego.

Kolejną publikacją wartą uwagi jest „Diagnoza logopedyczna” pod red. E. Czaplewskiej oraz S. Milewskiego.

Ta książka logopedyczna to również podręcznik akademicki. Składa się ona z 10 rozdziałów, w których autorzy szczegółowo opisują kierunki działań diagnostycznych w takich zaburzeniach jak: dyslalia, dysleksja rozwojowa, niepełnosprawność intelektualna, choroby neurologiczne, rozszczep wargi i podniebienia, niepłynność mówienia, psychogenne zaburzenia mowy. Publikacja zawiera również opis postępowania w logopedii artystycznej. Jak sama nazwa wskazuje jest to książka, która ma na celu pomóc w rozpoznaniu danego problemu logopedycznego na podstawie prezentowanych przez pacjenta objawów, przeprowadzonego wywiadu i badania. Praktykujący logopedzi poczynili charakterystykę koncepcji i modeli diagnozy różnych zaburzeń i co najważniejsze przedstawiają możliwe rozwiązania danego problemu. „Pokazują jak dotrzeć do sedna problemu i jak opracować dla pacjenta plan działań naprawczych.”

„Wczesna interwencja terapeutyczna. Stymulacja rozwoju dziecka od noworodka do 6. roku życia” to propozycja od prof. J. Cieszyńskiej i dr M. Korendo, która również powinna zagościć w biblioteczce każdego logopedy pracującego z małym dzieckiem.

Publikacja ta w dziewięciu rozdziałach przedstawia rozwój oraz metody wspomagania poszczególnych funkcji poznawczych. Znajdziemy tutaj wyjaśnienia teoretyczne dotyczące kształtowania się wszystkich czynności poznawczych i zmysłów, a także propozycję oddziaływań terapeutycznych, które mają na celu wpływać na ich poprawę lub polepszenie. Autorki w bardzo przystępnych sposób dokonują charakterystyki etapów rozwoju dziecka od narodzin do ukończenia 6 roku życia, opisują rozwój motoryki, funkcji wzrokowych, słuchowych, mowy, zabawy oraz rozwoju społecznego dziecka. Książka ta to także kompendium rozmaitych przykładów zabaw i ćwiczeń stymulujących każdą sferę rozwoju w odniesieniu do każdego wieku. Publikacja wzbogacona jest o rysunkowe obrazki, które mają pomóc w zobrazowaniu danego ćwiczenia i wskazać terapeucie możliwe sposoby zastosowania danego ćwiczenia.

Kolejną pozycją, która warta jest uwagi to „Dyslalia obwodowa” prof. D. Pluty-Wojciechowskiej.

Książki dla logopedy pomocne w terapii

Jest to pozycja, która przedstawia podstawy postępowania logopedycznego w odniesieniu do wybranych form zaburzeń artykulacji. Jest to monografia, która rzuca nowe światło na prowadzenie terapii logopedycznej. Książka dla logopedów nie tylko ma charakter teoretyczny, ale w dużej mierze prezentuje ujęcie praktyczne, które w ciągu wieloletniej pracy terapeutycznej zdobyła autorka. Opracowanie poczynione przez profesor Plutę-Wojciechowską prezentuje innowacyjną metodę, a dokładniej metodę fizjologiczną, której podstawę stanowią czynności prymarne. Autorka prezentuje w publikacji również strategiczną metodę terapii zaburzeń realizacji fonemów, przedstawiając nowe podejście. Pozycja wzbogacona jest o różnorodne tabele, wykresy i ilustracje.

Opracowanie, które przyda się na początku drogi logopedycznej to „Terapia logopedyczna” E.J. Lichoty.

Pozycja, w której w sposób krótki i bardzo przystępny została przedstawiona procedura postępowania w przypadku zaburzeń artykulacji. Autorka książki zawarła w niej zestawy ćwiczeń ortofoniczych, które z powodzeniem można stosować w terapii. W publikacji zawarte zostały również przykłady wyrazów, wyrażeń, zdań oraz wierszyków dla każdej głoski.

Sprawdź również mój zeszyt wyrazowy dla głoski S cz. 1.

W książce „Metody wywoływania głosek” prof. J. Cieszyńska przedstawia w prosty sposób przykłady wywoływania głosek w przypadku zaburzeń artykulacji.

Publikacja zawiera krótki wstęp teoretyczny dotyczący budowy i funkcjonowania narządów mowy, opisuje podział głosek polskich, a także ćwiczenia umiejętności prymarnych. Rozdział dotyczący wywoływania głosek wzbogacony został o zdjęcia obrazujące konkretne sposoby.

Istotną pozycją z punktu widzenia młodego logopedy, który dopiero wchodzi na ścieżkę kariery zawodowej jest książka „Zaburzenia czynności prymarnych i artykulacji” prof. D. Pluty-Wojciechowskiej.

Publikacja ta stanowi bardzo obszerne opracowanie, w którym autorka wyjaśnia związek takich czynności biologicznych jak: oddychanie, jedzenie i picie z artykulacją. Profesor Pluta-Wojciechowska przedstawia model rozwoju tych czynności i wskazuje na to, jak ważne są one w procesie nabywania mowy przez człowieka. W publikacji ten znajdziemy szczegółową analizę zaburzenia mowy, jakim jest dyslalia, gdyż zostały w niej zamieszczone typologie zaburzeń realizacji poszczególnych fonemów, autorka dokonała także opisu programowania terapii w takich przypadkach. Książka rzuca nowe światło na czynności prymarne, przypomina, że to one stanowią główną bazę i punkt wyjścia dla sprawności narządów mowy.

Kolejną wartą uwagi publikacją jest pozycja „Logopedia. Pytania i odpowiedzi” pod red. T. Gałkowskiego i G. Jastrzębowskiej.

Pozycja ta została wydana w dwóch tomach, które mają charakter podręcznikowy, dzięki czemu umożliwiają zgłębienie podstaw logopedii i odpowiadają na podstawowe pytania z tej dziedziny, dzięki podziałowi na konkretne segmenty. Pierwszy tom przedstawia logopedię jako dziedzinę interdyscyplinarną, wskazując na jej związek z językoznawstwem,medycyną, psychologią oraz pedagogiką. Z kolei drugi tom koncentruje się na zobrazowaniu praktycznych działań logopedycznych, gdyż szczegółowo analizuje przykłady zaburzeń komunikacji językowej przedstawiając metody diagnozowania i terapii.

Warto również zapoznać się z książką „Vademecum logopedyczne” K. Błachnio, która przedstawia w niej syndromowo-systemową koncepcję logopedii holistycznej w kształcie ekologicznym. W publikacji nie zabrakło wskazania na aspekty profilaktyki, diagnozy i terapii logopedycznej.

Przydatną pozycją jest także niewielka książka pod red. G. Guni i V. Lechty pt. „Wprowadzenie do logopedii”, która stanowi systemową analizę wybranych zagadnień z dziedziny logopedii.

Podzielona została na dwie części, z których pierwsza jest bardziej ogólna – zawiera ustalenia terminologiczne, przedmiot i podmiot badań logopedii, a także zasady pracy logopedycznej. Natomiast druga, bardziej specjalistyczna charakteryzuje poszczególne zaburzenia mowy, poprzez przedstawienie ich istoty, przyczyn, objawów oraz wskazuje na konieczność podjęcia działań prewencyjnych.

Do nowszych publikacji, z którymi powinni zapoznać się początkujący logopedzi należy opracowanie „Biomedyczne podstawy logopedii” pod red. S. Milewskiego, K. Kaczorowskiej-Bray, J. Kuczkowskiego.

Zamierzeniem autorów była próba wskazania na związek nauk humanistycznych oraz biologiczno-medycznych z szeroko rozumianą komunikacją. W publikacji znajdziemy teksty wybitnych specjalistów, którzy podzielili się swoją wiedzą w zakresie: rozwoju komunikacji człowieka, zaburzeń artykulacji i mowy u dzieci, ankyloglosji, mowy osób z rozszczepem, afazji i dysfagii, a także chorób nowotworowych głowy i szyi. W publikacji została również scharakteryzowana logopedia senioralna.

Inną propozycją jest „Logopedia- teoria zaburzeń mowy” pod red. S. Grabiasa i T. Kurkowskiego, która stanowi kompendium wiedzy z zakresu logopedii. „Podręcznik ten zawiera spójną i wyczerpującą interpretację zaburzeń mowy.”

Przedstawione pozycje są w większości nowościami na logopedycznym rynku wydawniczym. Napisane współcześnie przedstawiają logopedię, jako dziedzinę multidyscyplinarną, wskazują na jej związki z innymi dziedzinami wiedzy, poruszają szeroko rozumianą tematykę zaburzeń komunikacji. Przedstawiają główne założenia teoretyczne logopedii, wyjaśniają jak powinna wyglądać prawidłowo przeprowadzona diagnoza logopedyczna, pomagają skutecznie zaplanować terapię, ale przede wszystkim kładą nacisk na podejmowanie działań prewencyjnych i profilaktycznych. Są to pozycję, które pomogą młodym logopedom w poznaniu logopedii, jej przedmiotu badań i kierunku działań.

Obecnie odchodzi się od dawnych metod pracy i modeli terapii, ale niektóre z nich mogą stanowić bazę, pewien punkt wyjścia dla naszych działań, dlatego przytoczę tutaj kilku autorów i publikacji, które pojawiły się na rynku dosyć dawno, ale często sięga się do nich jako do pewnego źródła wiedzy logopedycznej. Są to między innymi:

  • „Logopedia” I. Styczek
  • „Mowa – rozwój – zaburzenia – terapia” E. Minczakiewicz
  • „Moje dziecko uczy się mowy” L. Kaczmarek
  • „Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola” G. Demel

Logopedia książki – podsumowanie

W niniejszym poście starałam się zawrzeć podstawowe publikacje, które będą przydatne dla osób chcących zgłębić swoją wiedzę z zakresu logopedii. Zawsze podkreślam, że warto zgłębiać wiedzę, szukać nowych pomysłów i rozwiązań, a korzystając z tych książek logopedycznych na pewno dowiecie się więcej o tej pięknej dziedzinie.

Sprawdź nasze pozostałe wpisy

Oceń wpis

Kliknij w gwiazdkę, aby ocenić artykuł!

Średnia ocena 5 / 5. Liczba głosów: 3

Jak na razie brak głosów! Bądź pierwszym, który oceni ten post.

Biblioteczka młodego logopedy

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.